* μαρξιστικά κείμενα, στοχασμοί, απόψεις, για τα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα * αναλύσεις * ιδέες * και ότι έχει σχέση με τον άνθρωπο σήμερα...
Γ. Βήχας: «Να ακουστεί η φωνή τριών εκατομμυρίων ανασφάλιστων συμπολιτών μας στην καρδιά της Ευρώπης»

Αυτός που αγωνίζεται μπορεί να χάσει, όμως αυτός που δεν αγωνίζεται ήδη έχει χάσει.

Bertolt Brecht, 1898-1956, Γερμανός συγγραφέας



"Σκέφτομαι πως αυτά τα τρία συστατικά πρέπει νά 'χει η ζωή: το μεγάλο, το ωραίο και το συγκλονιστικό. Το μεγάλο είναι να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή. Όποιος δεν το κάνει αυτό, σέρνεται πίσω απ' τη ζωή. Το ωραίο είναι κάθε τι που στολίζει τη ζωή. Η μουσική, τα λουλούδια, η ποίηση. Το συγκλονιστικό είναι η αγάπη. Νίκος Μπελογιάννης

..........Ανατροπή του καπιταλισμού και όχι διαχείριση...

"η χώρα δεν έχει ανάγκη από μια συμφωνία γενικά. έχει ανάγκη από μια έξοδο από τα αδιέξοδα των μνημονίων, από μια σύνθετη πολιτική διεξόδου και αναγέννησης σε όλους τους τομείς, παραγωγικής και πνευματικής – κοινωνικής, εθνικής ανασυγκρότησης, που δεν μπορεί να γίνει μέσα από τα νεοφιλελεύθερα δόγματα και τους όρκους πίστης στις συνθήκες της ε.ε., χωρίς έναν σταθερό προσανατολισμό για μια νέα θέση της χώρας στον γεωπολιτικό άξονα. [ο δρόμος της αριστεράς]

Powered By Blogger

Παρασκευή 25 Δεκεμβρίου 2015

Μανουέλα Καρμένα δήμαρχος της Μαδρίτης: «Θαυμάζω τους Ελληνες»

Η δήμαρχος της Μαδρίτης, η κομμουνίστρια επί Φράνκο που γλίτωσε το 1977 από τρομοκρατική επίθεση ακροδεξιών παραστρατιωτικών, η ακτιβίστρια των Indignados, μιλάει για τις βουλευτικές εκλογές στην Ισπανία, για την Ελλάδα και για τη χαρά της ζωής
Η δήμαρχος της Μαδρίτης συνοδευόμενη από την εγγονή της Λόλα. 
Φωτογραφία: AFP/visualhellas.gr, REX shutterstock

Εχει συμπληρωθεί ένα εξάμηνο από τότε που η μεγαλύτερη πόλη του ισπανικού κράτους απέκτησε την πρώτη, έπειτα από δυόμισι δεκαετίες, αριστερή δήμαρχο. Και όχι οποιαδήποτε αριστερή δήμαρχo, αλλά τη Μανουέλα Καρμένα, την πάλαι ποτέ «κόκκινη δικαστίνα» της Μαδρίτης και μετέπειτα «Πασιονάρια των Αγανακτισμένων».
Κομμουνίστρια επί Φράνκο που γλίτωσε το 1977 από τρομοκρατική επίθεση ακροδεξιών παραστρατιωτικών, εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιέρεια κατά της διαφθοράς στο δικαστικό σώμα και ακτιβίστρια των Indignados, η Μανουέλα Καρμένα είναι μια σπουδαία φυσιογνωμία της μαδριλένικης ζωής. Στα 71 της τέθηκε επικεφαλής του συνδυασμού «Ahora Madrid» στις δημοτικές εκλογές του περασμένου Μαΐου, ο οποίος υποστηρίχθηκε και από τους Podemos. Τερμάτισε με οριακή διαφορά δεύτερη, αλλά ανέλαβε τη δημαρχία με τη στήριξη του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Η πρώτη πρωτοβουλία που ανέλαβε ως δήμαρχος σε μια πόλη που ταλανίζεται από τη στεγαστική φούσκα αφορούσε τους πλειστηριασμούς. 
Το καλοκαίρι ακύρωσε πάνω από 2.000 διαταγές εξώσεων και βρίσκεται σε διαρκή διαβούλευση με τους τραπεζίτες για την επίλυση του στεγαστικού ζητήματος. Η ίδια ιεραρχεί την ανακούφιση από την ακραία φτώχεια σε βασική προτεραιότητα της διοίκησής της. Δεν στέκεται όμως μόνο σ' αυτά, δίνει το στίγμα της αλλαγής με την προσωπική της στάση, μειώνοντας τον μισθό της και αποκηρύσσοντας το επίσημο αυτοκίνητο για το αγαπημένο της ποδήλατο ή το μετρό. Εκεί την πετυχαίνουν οι πολίτες της Μαδρίτης τα πρωινά και τη φωνάζουν όπως η ίδια επιθυμούσε, με το μικρό της όνομα. 
Η ανάληψη της δημαρχίας από μέρους της πλασαρίστηκε τότε από τον διεθνή Τύπο ως «πρόβα διακυβέρνησης» των Podemos εν όψει των εθνικών εκλογών. Σήμερα, που ανοίγουν οι κάλπες στην Ισπανία, αυτό το σενάριο δεν κερδίζει πολλούς πόντους, αφενός γιατί οι Podemos στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις τερματίζουν τέταρτοι και αφετέρου γιατί  - όπως η ίδια δηλώνει - στην αποκλειστική της συνέντευξη στο BHMAgazino: «Δεν θα στηρίξω κανένα κόμμα. Είμαι δήμαρχος όλων των πολιτών».

Ποιες είναι οι βασικές προτεραιότητες που έχετε θέσει ως δήμαρχος της Μαδρίτης, αυτές που όπως θα λέγαμε αποτυπώνουν το στίγμα των διαθέσεών σας; «Κοιτάξτε, το πρώτο πράγμα που κάναμε εγώ και η ομάδα μου όταν μπήκαμε στο δημαρχείο ήταν να προχωρήσουμε σε μια σωστή εκτίμηση της κατάστασης που επικρατούσε, γιατί ο δήμος βρισκόταν για δύο δεκαετίες στον έλεγχο του Λαϊκού Κόμματος. Μη με παρεξηγήσετε, δεν το λέω με καχυποψία. Μου φαινόταν απολύτως λογικό να μελετήσω πρώτα το προηγούμενο μοντέλο διοίκησης, εντοπίζοντας τα καλά και τα κακά σημεία και μετά να αναλάβω δράση. Από 'κεί και πέρα, η επίλυση του στεγαστικού ζητήματος ήταν το πρώτο που με απασχόλησε. Ξεκινήσαμε μια διαβούλευση με τους τραπεζίτες με στόχο να αποτραπούν οι εξώσεις. Το καλοκαίρι ακυρώσαμε πάνω από 2.000 διαταγές εξώσεων και έχουμε πολύ δρόμο ακόμη να βαδίσουμε».

Η λιτότητα και η διαφθορά είναι τα βασικότερα προβλήματα της Μαδρίτης και προφανώς ολόκληρης της χώρας. Αλλάζει κάτι σ' αυτά τα πεδία; «Αναμφισβήτητα είναι τα πιο μεγάλα προβλήματα και κάναμε αγώνες πολλά χρόνια πριν. Προσωπικά εκτιμώ ότι για αυτόν τον λόγο πετύχαμε αυτή τη νίκη. Η πιο δύσκολη μάχη είναι με τη λιτότητα, με την έννοια ότι σ' ένα περιβάλλον που εφαρμόζονται περιοριστικές πολιτικές σε ολόκληρη τη χώρα τα περιθώρια ελευθερίας που υπάρχουν για έναν δήμο είναι περιορισμένα. Παρ' όλα αυτά, αλλάξαμε τις προτεραιότητες στο δημοτικό συμβούλιο. Εγκαινιάσαμε μια κουλτούρα ότι η πρώτη μας μέριμνα είναι οι άνθρωποι. Οι πρωτοβουλίες που πήραμε για τους πλειστηριασμούς και την παιδική σίτιση είναι ένα τέτοιο δείγμα. Πρέπει να προστατεύσουμε την αξιοπρέπεια των ανθρώπων. Οι πολίτες της Μαδρίτης μάς εξέλεξαν και δουλεύουμε για αυτούς στη βάση μιας καλής και εξορθολογισμένης διαχείρισης οικονομικών πόρων. Αυτή η δουλειά αναγνωρίζεται. Πρέπει να δείτε πώς μου μιλάνε οι πολίτες στον δρόμο. Νιώθω πραγματικά περήφανη για αυτό. Για τη διαφθορά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι πρέπει να δοθεί ένα τέλος. Το κυνηγάμε κάθε μέρα θεσπίζοντας διαδικασίες διαφάνειας και λογοδοσίας».

Οι Podemos μαζί με άλλες αριστερές οργανώσεις στήριξαν την υποψηφιότητά σας για τη Μαδρίτη. Αυτό σημαίνει ότι θα στηρίξετε κι εσείς τους Podemos για τις εθνικές εκλογές; «Οχι, δεν σημαίνει αυτό. Εγώ αντιλαμβάνομαι ότι είμαστε μια συμμαχία πολιτών που απαρτίζεται από διαφορετικές οργανώσεις, κόμματα και προσωπικότητες. Δεν είμαστε όμως ένα κόμμα, γι' αυτό κι εγώ δεν θα στηρίξω κανένα κόμμα στις σημερινές εκλογές. Εχω αφοσιωθεί στη Μαδρίτη και ελπίζω εδώ να χτίσουμε ένα υπόδειγμα για ολόκληρο το κράτος. Το δήλωσα από την πρώτη ημέρα της εκλογής μου και το τηρώ: είμαι δήμαρχος όλων των Μαδριλένων».

Δώσατε πολλούς αγώνες στο παρελθόν υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θεωρείτε ότι η νίκη σας συνιστά μια αναγνώριση αυτής της δράσης; «Από μία άποψη, θα έλεγα ναι. Ο κόσμος με εμπιστεύτηκε, επειδή γνώριζε το παρελθόν μου. Από την άλλη, ο κόσμος βαρέθηκε να μην εκπροσωπείται. Το κίνημα 15Μ (το κίνημα των Αγανακτισμένων) εξέφρασε ακριβώς αυτή την ανάγκη. Αυτό που είμαστε σήμερα είναι απότοκο εκείνης της πολιτικής ενέργειας».

Μια γυναίκα δήμαρχος είναι ένα βήμα για την έμφυλη ισότητα στην πολιτική;«Σαφώς είναι. Δείχνει ότι οι γυναίκες δεν αντιστοιχούν στο στερεότυπο του "αδύναμου φύλου", ούτε έχουν θέση μόνο στην ιδιωτική σφαίρα της ζωής. Αντιθέτως, είμαστε έτοιμες, όπως ακριβώς και οι άνδρες, να διοικήσουμε και να τρέξουμε στην πολιτική».

Η καθημερινότητά σας άλλαξε από τη στιγμή που αναλάβατε τα νέα σας καθήκοντα; «Η καθημερινότητά μου γέμισε με μια γοητευτική τρέλα. Αναμενόμενο, αν αναλαμβάνεις τη δημαρχία μιας τόσο μεγάλης πόλης όπως η Μαδρίτη. Η ατζέντα μου είναι διαρκώς γεμάτη, έχω μια σειρά από ανελαστικές δεσμεύσεις που με γεμίζουν άγχος. Εξακολουθεί, όμως, να μου φαίνεται συναρπαστικό όλο αυτό. Για μένα είναι σημαντικό να διαφυλάξω το στοιχείο της απευθείας επικοινωνίας με τον κόσμο (κι αυτός είναι ίσως ένας λόγος για τον οποίο η ατζέντα μου είναι γεμάτη). Δεν θέλω να το εγκαταλείψω, είναι βασικό για μένα να υπάρχει άμεση επαφή. Πηγαίνω στο δημαρχείο με το μετρό, ο κόσμος έρχεται, μου μιλάει, με ρωτάει, μου ζητάει να βγάλουμε selfie».

Ελλάδα και Ισπανία έχουν παράλληλες διαδρομές στην υπόθεση της οικονομικής κρίσης. Ωστόσο στην Ελλάδα η έξοδος δεν φαίνεται ορατή στο άμεσο μέλλον. Με βάση την εμπειρία σας, τι θα λέγατε στους πολίτες της Ελλάδας; «Φαντάζομαι τις διαφορετικές και συχνά δύσκολες συνθήκες που αντιμετωπίζει ο πληθυσμός στην Ελλάδα. Θέλω να σας πω, όμως, ότι θαυμάζω τους Ελληνες. Με εντυπωσιάζει η αλληλεγγύη που δείχνουν στους πρόσφυγες παρά τη δική τους κρίση. Πιστεύω ότι είστε ένας δυνατός λαός. Συνεχίστε, λοιπόν, να προσπαθείτε και δοκιμάστε διαφορετικά και εναλλακτικά μοντέλα διοίκησης με γνώμονα πάντα την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης».

Στα χρόνια της κρίσης εξοικειωθήκαμε με τη δυστυχία και τη μιζέρια. Είναι πιθανό να ανακαλύψουμε ξανά τη χαρά της ζωής; «Δεν ξέρω αν είναι πιθανό. Ξέρω πολύ καλά ότι είναι απαραίτητο να το κάνουμε. Δεν γίνεται αλλιώς. Δεν θα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε πολιτικές και κοινωνικές λύσεις για τα προβλήματα που γέννησε η κρίση, αν δεν μας ελκύει η μαγεία της ζωής. Θα καταδικαστούμε σε μια ανέμπνευστη έρημο. Δεν αρκεί να λέμε "θα το ξεπεράσουμε". Πάμε να το κάνουμε».

______________
* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2015

Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2015

Ζακ Ζυλιάρ: Ενας αγώνας δρόμου ανάμεσα στην αδιαφορία των πολιτών και στην ανάγκη τους να συμμετέχουν. Καθήκον της Αριστεράς είναι να δώσει σε αυτήν την προσδοκία μια κατεύθυνση.

Η Αριστερά δεν κατοικεί στα κόμματα αλλά στις καρδιές των ανθρώπων
Οργανικός διανοούμενος της λεγόμενης «Δεύτερης Αριστεράς», ο 82χρονος Ζακ Ζυλιάρ 
είναι σήμερα ενεργός πολιτικός αρθρογράφος στο αριστερό περιοδικό «Marianne» | HANNAH ASSOULINE

Ενας αγώνας δρόμου βρίσκεται σήμερα σε εξέλιξη στις περισσότερες κοινωνίες. Ενας αγώνας δρόμου ανάμεσα στην αδιαφορία των πολιτών και στην ανάγκη τους να συμμετέχουν. Καθήκον της Αριστεράς είναι να δώσει σε αυτήν την προσδοκία μια κατεύθυνση.

Ετσι κλείνει το σπουδαίο έργο του Ζακ Ζυλιάρ Οι Αριστερές της Γαλλίας (μτφρ. Χριστιάννα Σαμαρά, επιστημονική επιμ. Δημήτρης Αντωνίου, γλωσσική επιμ. Αννα Μαραγκάκη, εκδ. Πόλις).
Με ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο, ο συγγραφέας παρακολουθεί τις κομβικές στιγμές στην ιστορία της πληθυντικής γαλλικής Αριστεράς από το 1762 έως το 2012, φωτίζει τις διαφορετικές πολιτικές κουλτούρες της και αναδεικνύει τις εμβληματικές προσωπικότητές της σε αντιθετικά ζεύγη (Βολταίρος-Ρουσσώ, Ροβεσπιέρος-Δαντών, Θιέρσος-Μπλανκί, Ουγκώ-Λαμαρτίνος, Κλεμανσό-Ζωρές, Σαρτρ-Καμύ, Μεντές-Μιτεράν κ.ά.).
Το βιβλίο του καλύπτει ένα βιβλιογραφικό κενό και είναι κρίσιμο για την πολιτική, πολιτισμική και πνευματική ιστορία της Αριστεράς γενικότερα, συνομιλεί μάλιστα έμμεσα και με την ελληνική επικαιρότητα.
Διαβάζοντας τον Ζυλιάρ γίνεται φανερό ότι η πολιτική ιστορία της Αριστεράς βρίσκεται στην απαρχή των μεγάλων συζητήσεων και της πολεμικής που εξελίσσεται στις μέρες μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των προσφύγων, για τον χωρισμό Κράτους-Εκκλησίας, για τη στρατηγική του κρατικού προϋπολογισμού και τις κοινωνικές παροχές, για το αίτημα της εκπαίδευσης, για τον εξανθρωπισμό της εργασίας, για την προστασία της Δημοκρατίας απέναντι στις επιθέσεις του νεοφιλελευθερισμού…
Οργανικός διανοούμενος της λεγόμενης «Δεύτερης Αριστεράς» (του Μ. Ροκάρ κ.ά.), ο 82χρονος Ζακ Ζυλιάρ είναι σήμερα ενεργός πολιτικός αρθρογράφος στο αριστερό περιοδικό «Marianne».
Ιστορικός, δοκιμιογράφος και δημοσιογράφος που εργάστηκε και στον βιβλιοεκδοτικό χώρο, αφιέρωσε μέρος της ζωής του στον εργατικό συνδικαλισμό μέσα από τις τάξεις της CFDT (Γαλλική Δημοκρατική Συνομοσπονδία Εργασίας) και δίδαξε στην πανεπιστημιακή Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales.
Η αποκλειστική συνέντευξή του στην «Εφ.Συν.» δόθηκε τηλεφωνικά και κράτησε 70 λεπτά.
• Η Αριστερά, γράφετε, έχει την αφετηρία της στη συνάντηση της ιδέας της Δικαιοσύνης και της ιδέας της Προόδου. Ομως οι σημερινές κοινωνίες σπαράσσονται από νέες ανισότητες και συνθλίβονται από τις αντιφάσεις της προόδου. Αρα, ποια είναι η πρόκληση για μια σύγχρονη εκδοχή της Αριστεράς;
Δεν νοείται Αριστερά που δεν θα επιδιώκει την πραγμάτωση της δικαιοσύνης μέσα στο πλαίσιο της προόδου. Η αναγκαιότητα της δικαιοσύνης είναι ριζωμένη στις αριστερές καρδιές, αλλά είναι γεγονός ότι η πρόοδος υφίσταται σκληρή κριτική, πόσο μάλλον όταν τη μετράμε με όρους ανάπτυξης.
Διότι η ανάπτυξη κοστίζει ακριβά, είναι μια σύνθετη και δύσκολη διαδικασία, και έχει συχνά αρνητικές επιπτώσεις, όπως η ατμοσφαιρική μόλυνση, η καταστροφή των φυσικών πόρων και άλλα που επισημαίνουν οι Οικολόγοι.
Ωστόσο δεν μπορούμε να υποκύψουμε σε τέτοια επιχειρήματα. Η πρόοδος στην ιατρική άλλαξε τον κόσμο περισσότερο από τον σοσιαλισμό, και η παραγωγικότητα αντιμετώπισε την πείνα, όχι ακόμα στον βαθμό ούτε στο εύρος που θα έπρεπε, αλλά το έκανε. Η Αριστερά παραμένει λοιπόν δεμένη με την ιδέα της προόδου. Ομως υπάρχουν νέα δεδομένα που θα πρέπει να λάβει υπόψη της και ενδεχομένως να τα αξιοποιήσει.
Χαρακτηριστική η ανάδυση μορφών λαϊκής συμμετοχής έξω από την εκλογική διαδικασία. Χαρακτηριστικό και το ότι σήμερα τα πολιτισμικά φαινόμενα έχουν γίνει πιο σημαντικά -ή έστω το ίδιο σημαντικά- με τα οικονομικά φαινόμενα. Ποιος θα έλεγε π.χ. πριν από 30 χρόνια ότι το Ισλάμ θα αποκτούσε τον ρόλο που έχει τώρα; Γι’ αυτό θεωρώ πως η πρόκληση για τη σύγχρονη θεσμική Αριστερά είναι η ενίσχυση και η εμβάθυνση της δημοκρατίας.
• Δείχνετε ιδιαίτερα συγκινημένος όταν μιλάτε στο βιβλίο σας για την Παρισινή Κομμούνα (18 Μαρτίου-28 Μαΐου 1871), μετά τον γαλλογερμανικό πόλεμο, και την ξεχωρίζετε ως «το μοναδικό αντιστάθμισμα σε πάνω από δύο αιώνες ψέματος και φενάκης». Τι σημαίνει εκείνη η στιγμή για τον σημερινό αριστερό άνθρωπο;
Η Κομμούνα -που πνίγηκε στο αίμα- ήταν η ουτοπική στιγμή της Δημοκρατίας, μια βιωμένη ουτοπία στην πορεία της Αριστεράς και του γαλλικού σοσιαλισμού που δεν είχε ακόμα γνωρίσει τη φρίκη του σταλινισμού.
Γεννήθηκε αυθόρμητα από τους εργάτες και τους τεχνίτες που αμφισβητούσαν το πανίσχυρο κράτος και γέννησε τη μοναδική αντιεξουσιαστική κυβέρνηση που γνωρίζουμε στον δυτικό κόσμο. Ηταν μια γνήσια προλεταριακή παρένθεση σε μια ιστορία βεβαρημένη με «αναγκαία βήματα», και είχε χαρακτήρα περισσότερο προυντονικό, ελευθεριακό, παρά μαρξιστικό. Ωστόσο πιστεύω ότι στις μέρες μας, ενώ ο λενινισμός έχει πεθάνει, η Κομμούνα είναι ζωντανή.
Διότι η απελευθέρωση των εργατικών τάξεων παραμένει ζητούμενο, και δεν περιμένουμε πια τίποτα από τον αυταρχικό σοσιαλισμό -όσες αντιρρήσεις και αν έχουν οι υποστηρικτές του- αφού απέτυχε και δεν κατάργησε την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Επίσης διότι έχουν αρχίσει να εμφανίζονται νέες πολιτικές-κινηματικές-συμπεριφορές και, παράλληλα, κερδίζει έδαφος η ιδέα πως η έμμισθη εργασία δεν αποτελεί πια το ανώτατο στάδιο στην εξέλιξη των κοινωνιών.
Βλέπω δηλαδή ότι σήμερα η Αριστερά δεν κατοικεί τόσο στα κόμματα όσο μέσα στις καρδιές των ανθρώπων, ως πόθος σοσιαλιστικός για ισότητα (η οποία αποτελεί ιδιότητα της δικαιοσύνης) στο πλαίσιο της ελευθερίας.
• Το βιβλίο σας αποδεικνύει ότι η εμπειρία της εξουσίας είναι μια σκληρή δοκιμασία για τις Αριστερές. Εκφράζεστε μάλιστα πολύ κριτικά για τον Φρανσουά Μιτεράν που μετά το 1988 «οργανώνει τον περίγυρό του σε Αυλή», εδραιώνει μια «προσωποπαγή εξουσία», απαλλάσσεται από τον δραστήριο πρωθυπουργό του, τον Ροκάρ, και «αδρανοποιεί το Σοσιαλιστικό Κόμμα». Αραγε βλέπετε στο σημερινό τοπίο κάποιον πολιτικό φορέα που θα μπορούσε να εκφράσει τους μελλοντικούς προσανατολισμούς της Αριστεράς;
Δεν θα ήθελα να υποδείξω το ένα ή το άλλο κόμμα, επειδή αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ότι προχωράμε ψηλαφώντας την πραγματικότητα. Η Αριστερά δεν έχει καταφέρει να σταθεί στα πόδια της μετά την κατάρρευση του σοβιετικού σοσιαλισμού που άφησε τον λαό της αφοπλισμένο απέναντι στην κυρίαρχη τάξη πραγμάτων και στην ηγεμονία του κεφαλαίου.


O Φρανσουά Μιτεράν | 
AP PHOTO
Ετσι, σήμερα δεν υπάρχει, κατά τη γνώμη μου, σοσιαλισμός καθ’ εαυτόν αλλά κόμματα κοινωνικά (partis sociaux) που αρκούνται στο να απαιτούν περισσότερη ισότητα. Η «Αριστερά του Αύριο» θα προκύψει μέσα από την κοινωνία του αύριο και δεν θα είναι ένα έτοιμο μοντέλο που θα εφαρμοστεί επάνω στην κοινωνία. Θα τροφοδοτείται από την ίδια της τη δυναμική και θα πρέπει διαρκώς να αντλεί συμπεράσματα από τις εξελίξεις προκειμένου να προσαρμόζεται καλύτερα στην αναγκαιότητα της δικαιοσύνης.
Σήμερα λ.χ. έχουν παρουσιαστεί νέα φαινόμενα επαγγελματικής οργάνωσης, ακόμα και στο εσωτερικό του καπιταλισμού, και είναι λάθος που τα συνδικάτα τα παραβλέπουν. Στη Γαλλία χρησιμοποιούμε τον νεολογισμό «uberisation» για να περιγράψουμε την ιδιωτική πρωτοβουλία που δραστηριοποιείται επιχειρηματικά με ψηφιακούς τρόπους και ανταγωνίζεται (ή και απειλεί) κάποια παραδοσιακά επαγγέλματα. Σκεφτείτε τις μεσιτικές υπηρεσίες του AirBnb, τις βιβλιοπωλικές υπηρεσίες της Amazon, τους σοφέρ της Uber κ.ο.κ.
• Τι λέει για τα νέα φαινόμενα η γαλλική Αριστερά των διανοουμένων;
Δεν έχει τίποτα να πει. Δεν βλέπω κανέναν αναστοχασμό, καμία ανησυχία, καμία διανοητική διερεύνηση. Οι μεγάλοι στοχαστές της Αριστεράς, ο Μαρξ, ο Προυντόν κ.ά., ήταν διαρκώς σε εγρήγορση σε σχέση με οτιδήποτε συνέβαινε στην κοινωνία, στο κράτος, στην ιδιωτική σφαίρα.
Αντίθετα, σήμερα στη Γαλλία δεν υπάρχει καμία διανοητική περιέργεια. Ενα παράδειγμα είναι αυτό το βιβλίο για τις Αριστερές. Ολες οι πολιτικές και πνευματικές οικογένειες μού ζήτησαν να το σχολιάσω, όλες εκτός από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, κι ας είμαι προσωπικός φίλος του Φρανσουά Ολάντ.
Αρα σημαίνει ότι το πρώτο ηγεμονικό κόμμα στην ιστορία των Αριστερών της Γαλλίας είναι ένα κόμμα αποξηραμένο. Και μη μου πείτε ότι φταίει η εμπειρία της διακυβέρνησης. Οχι. Φταίει η γραφειοκρατία και το ότι το κόμμα είναι κουρδισμένο σύμφωνα με τα δεδομένα της προηγούμενης ιστορικής περιόδου.

«Ο Τσίπρας αφύπνισε την Ελληνική Δημοκρατία»

• Στην Αριστερά του 20ού αιώνα, ο διεθνισμός υπήρξε ένα κομβικό στοιχείο. Ωστόσο η ελληνική εμπειρία έδειξε ότι είναι μάλλον περιορισμένη η δυνατότητα της σημερινής Αριστεράς να κινητοποιήσει δυνάμεις σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Ποιο μοντέλο δράσης θα θεωρούσατε αποτελεσματικό για το μέλλον;
Ηδη από τις αρχές του 20ού αιώνα οι κοινωνιολόγοι των διαφόρων πολιτικών οικογενειών είχαν συλλάβει τις γραφειοκρατικές ζυμώσεις στα κόμματα. Σήμερα είναι πια σαφές ότι οι πολίτες συσπειρώνονται γύρω από συγκεκριμένες, στοχευμένες, πρόσκαιρες δράσεις, δραστηριότητες ή πρωτοβουλίες, έτσι ώστε παραπέμπουν περισσότερο σε ομάδες εργασίας (task groups). Επιθυμούν να συνάπτουν ατομικά και όχι συλλογικά «συμβόλαια». Να επιλέγουν οι ίδιοι τις υποθέσεις για τις οποίες θα αγωνίζονται.
Να χειραφετηθούν από τις άνωθεν «αρχές». Αυτό παρατηρείται στη Γαλλία, στη Σουηδία, στη Βενεζουέλα κ.α. όπου τα ισχυρά σοσιαλιστικά κόμματα παρουσίασαν την αρτηριοσκλήρωση που περιέγραψα. Με άλλα λόγια, μια καινούργια μορφή στράτευσης παίρνει πλέον τη σκυτάλη: μια κινητοποίηση που εστιάζει κάθε φορά σε διαφορετικό σκοπό.
Οι πολίτες δεν θέλουν πια το κόμμα-εκκλησία, δεν θέλουν «πολυεργαλεία». Θέλουν «ειδικευμένα εργαλεία». Δεν θέλουν έναν Παπανδρέου, έναν Τσίπρα, έναν Ολάντ σε ρόλο… Μωυσή.
• Πώς αποτιμάτε το «φαινόμενο Τσίπρας», σε μια εποχή μάλιστα που η εξουσία του χρηματοπιστωτικού συστήματος μοιάζει να επιβάλλεται στην πολιτική εξουσία και η κυβέρνησή του υποχρεώνεται να θυσιάσει τα κοινωνικά κεκτημένα του αριστερού κινήματος;
Ο Αλέξης Τσίπρας αξίζει τον έπαινο για το ότι πέτυχε να αφυπνίσει τον ελληνικό λαό αλλά και την ίδια τη Δημοκρατία, που ήταν αποκοιμισμένη, διεφθαρμένη και κυνική. Είναι ένας εξαιρετικός εθνεγέρτης (eveilleur exceptionnel).
Αποκάλυψε το αδιέξοδο στο οποίοι οδηγούνται τα ιστορικά εμπόδια και τώρα το πληρώνει πολύ ακριβά, αφού είναι υποχρεωμένος πλέον να ασχοληθεί με την οικονομία και όχι πια με την ιδεολογία. Δεν μπορούμε να πούμε πόσο θα κρατήσει αυτή η κατάσταση ούτε για πόσο θα έχει λαϊκή στήριξη.
Διότι είναι κι αυτό εντυπωσιακό: ότι ο κόσμος τον ακολούθησε σε όλη τη διαδρομή, ακόμα και των δικών του μετασχηματισμών. Κι εκείνος τους οδήγησε ώς το χείλος της ουτοπίας και τώρα τους οδηγεί στο χείλος του ρεαλισμού. Είναι άγνωστο τι θα μείνει στο τέλος.

Αλλά είναι σίγουρο ότι ο εκδημοκρατισμός της ελληνικής πολιτικής είναι έργο του Τσίπρα, ο οποίος επανεισήγαγε τον λαό σε ένα τοπίο όπου κυριαρχούσαν οι προνομιούχοι, οι γραφειοκράτες και οι αιώνιοι «παράγοντες». Κατά τη γνώμη μου λοιπόν, περισσότερη σημασία έχει ο πολιτικός απολογισμός του, παρά ο κυβερνητικός απολογισμός του.

Μια καινούργια πολιτική κουλτούρα

Για τον ιστορικό, γράφει ο Ζακ Ζυλιάρ, «δεν μπορεί να υπάρχει ένας αφηρημένος και a priori ορισμός της Αριστεράς. Η Αριστερά είναι ό,τι κάθε στιγμή θεωρείται ως τέτοια από τους συγχρόνους της».
Το σπουδαίο έργο του Ζακ Ζυλιάρ Οι Αριστερές της Γαλλίας (μτφρ. Χριστιάννα Σαμαρά, επιστημονική επιμ. Δημήτρης Αντωνίου, γλωσσική επιμ. Αννα Μαραγκάκη, εκδ. Πόλις) | 
Οι Αριστερές της Γαλλίας υπηρετούν αυτήν την άποψη, κι έτσι ως ανάγνωσμα αποκτούν μια διάσταση πολιτικού σασπένς. Ομως το σημαντικότερο είναι η καινοτόμα προσέγγιση του συγγραφέα. Ο Ζυλιάρ δεν προσεγγίζει την Αριστερά με άξονα τα κόμματα που εξέφρασαν τις αποχρώσεις της σε μια διαδρομή δυόμισι αιώνων.
Ούτε την περιορίζει στην αντιπαράθεσή της με τη Δεξιά. Αντίθετα την ταξινομεί σε οικογένειες ενός πολιτισμικού συστήματος, με κριτήρια πολιτικά και φιλοσοφικά που εγγράφονται στον μακρύ χρόνο και παίρνουν υπόψη τους τον τρόπο άσκησης της εξουσίας.
Ετσι διακρίνει τη Φιλελεύθερη Αριστερά (…την Αριστερά της Δεξιάς, που ενέπνευσε και μια μερίδα ριζοσπαστών), την Ιακωβίνικη Αριστερά που έδωσε έμφαση στην πολιτική (και ενέπνευσε αφενός ριζοσπάστες και αφετέρου σοσιαλιστές και κομμουνιστές), την Κολεκτιβιστική Αριστερά που υπήρξε, γράφει, «επαναστατική στη ρητορική της αλλά πολύ συχνά κυβέρνησε μαζί με την αστική τάξη» (και ενέπνευσε αφενός σοσιαλιστές και κομμουνιστές και αφετέρου αναρχικούς).
Τελευταία, η Ελευθεριακή Αριστερά που ενέπνευσε τον αναρχοσυνδικαλισμό και είναι η μόνη που δεν μπήκε ποτέ στο γαλλικό Κοινοβούλιο.
Από εκεί και πέρα, ο συγγραφέας προχωρά σε ποικίλες διασταυρώσεις που ξεναγούν τον αναγνώστη στην πολυπλοκότητα και στη ρευστότητα του πολιτικού βίου αλλά και στη διάκριση κοινοβουλευτικού και κυβερνητικού συστήματος.
Ειδικότερα εστιάζει στη βραχύβια εμπειρία του Λαϊκού Μετώπου, με τη σύζευξη το 1936 Κομμουνιστών, Σοσιαλιστών και Ριζοσπαστών υπό τον Λεόν Μπλουμ («ποτέ άλλοτε η εργατική τάξη δεν άσκησε τόση επίδραση στα γεγονότα και στις νοοτροπίες»).
Επειτα στέκεται στον Ντε Γκωλ, ο οποίος επιβάλλει το προεδρικό σύστημα που βάζει τέλος στην επαναστατική ατζέντα. Και καταλήγει στον Μιτεράν, που μετατρέπει το Σοσιαλιστικό Κόμμα σε κυβερνητικό κόμμα, και στον Ολάντ ο οποίος ενδεχομένως βάζει τις βάσεις για μια «σοσιαλδημοκρατία τρίτου τύπου».
Μιλώντας λοιπόν με τον Ζυλιάρ, του ζητήσαμε να ξεχωρίσει τις σημαντικότερες στιγμές για την ευρωπαϊκή ιστορία της Αριστεράς. Οπως είπε:
«Η πρώτη κομβική στιγμή όχι μόνο για την Ευρώπη αλλά, τολμώ να πω, και για την οικουμένη, είναι η Γαλλική Επανάσταση. Δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από το ορόσημο 1789-1793. Η Γαλλική Επανάσταση εφευρίσκει μια καινούργια πολιτική κουλτούρα, τον ιακωβινισμό, που είναι ένας πρωτότυπος συνδυασμός νεωτερικής και κλασικής πολιτικής κουλτούρας.
Αυτός φέρνει στο προσκήνιο την πρωτοκαθεδρία του ατόμου, τα δικαιώματά του και την ιδέα του ατομικισμού (individualisme), ο οποίος βασίζεται στην ιδέα της ισότητας. Ταυτόχρονα επιμένει στη σημασία του κράτους και προτάσσει τη συμμαχία αυτών των δύο πόλων.
»Με δεδομένο λοιπόν ότι η Γαλλική Επανάσταση εφοδιάζει την Αριστερά με τις καταστατικές αρχές της, η δεύτερη κομβική στιγμή στην ευρωπαϊκή Ιστορία της θεωρώ πως είναι η Παλινόρθωση και η Ιουλιανή Μοναρχία (1814-1848), διότι τότε η Αριστερά συνδέεται με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία και εγκαινιάζεται το πολιτικό στιλ με βάση το οποίο λειτουργούμε σήμερα.
Η διάσταση της καθολικής ψηφοφορίας και της κοινωνικοποίησης (socialisation) των μέσων παραγωγής μπαίνει στην πολιτική ζωή μετά την “άνοιξη των λαών” του 1848. Και έτσι η Αριστερά που ήταν φιλελεύθερη και ατομικιστική, γίνεται κολεκτιβιστική προκειμένου να προστατέψει τα κοινωνικά δικαιώματα των εργατικών τάξεων, και περιγράφεται ως “σοσιαλιστική”.
»Είναι αλήθεια ότι τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και ο κοινοβουλευτισμός γεννήθηκαν στην Αγγλία. Ομως θεωρώ πως το πρότυπο της μοντέρνας πολιτικής διαμορφώθηκε στη Γαλλία, και από εκεί διαδόθηκε σε πλήθος χώρες».
Συντάκτης: Μικέλα Χαρτουλάρη