Πιστεύετε πως δεν υπάρχει εναλλακτική; Η Λατινική Αμερική έχει μερικές

 Κοινωνία,

Του Seumas Milne
Μετάφραση: Ντίνα Τζουβάλα

Οι ηγέτες απ το Εκουαδόρ ως την Βενεζουέλα όχι μόνο επέφεραν τεράστια κοινωνικά κέρδη, αλλά συνεχίζουν να κερδίζουν τις εκλογές.

Από τότε που η κατάρρευση του 2008 αποκάλυψε τον σάπιο πυρήνα ενός αποτυχημένου οικονομικού μοντέλου, μας λένε πως δεν υπάρχουν βιώσιμες εναλλακτικές. Καθώς η Ευρώπη βουλιάζει όλο και πιο βαθιά στην λιτότητα, τα κυβερνώντα κόμματα όλων των αποχρώσεων απορρίπτονται συνήθως απ τους ψηφοφόρους, για να αντικατασταθούν από άλλα που προκαλούν περισσότερες περικοπές του κοινωνικού κράτους, ιδιωτικοποιήσεις και ανισότητα.

Τι μπορούμε, λοιπόν, να μάθουμε από ένα μέρος του κόσμου όπου οι κυβερνήσεις έχουν αποφασιστικά γυρίσει την πλάτη σε αυτό το μοντέλο, έχουν περικόψει σημαντικά την φτώχια και την ανισότητα, έχουν ανακτήσει βοιομηχανίες και φυσικούς πόσους απ τον έλεγχο των εταιριών, έχουν επεκτείνει τρομερά τις δημόσιες υπηρεσίας και τη δημοκρατική συμμετοχή-και συνεχίζουν να εκλέγονται σε έντονα πολωμένες εκλογες;

Αυτό συμβαίνει στην Λατινική Αμερική για μια δεκαετία. Ο τελευταίος πολιτικός ηγέτης που επιβεβαίωσε την τάση είναι ο ριζοσπάστης οικονομολόγος Ραφαέλ Κορρέα, που επανεκλέχθηκε πρόεδρος του Εκουαδόρ αυτό το Σαββατοκύριακο με το αυξημένο ποσοστό 57%, ενώ το κόμμα του κέρδισε την αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Αυτό συμβαίνει στη Λατινική Αμερική εδώ και μια δεκαετία.

Το Εκουαδόρ όμως είναι κομμάτι ενός καλά θεμελιωμένου προτύπου. Τον περασμένο Οκτώβρη ο πολλαπλώς διασυρμένος αλλά φοβερά δημοφιλής Ούγκο Τσάβες, ο οποίος επέστρεψε στην πατρίδα του την Δευτέρα, μετά από δυο μήνες αντι-καρκινικής θεραπείας στην Κούβα, επανεκλέχθηκε πρόεδρος με 55% των ψήφων μετά από 14 χρόνια στην εξουσία με μια μυστική ψηφοφορία πολύ πιο προστατευμένη από την απάτη απ΄ οτι αυτές στην Βρετανία και τις ΗΠΑ. Αυτό ακολούθησε την επανεκλογή του Έβο Μοράλες, του πρώτου ιθαγενούς προέδρου της Λατινικής Αμερικής, το 2009, την εκλογή της υποψήφιας διαδόχου του Λούλα, Ντίλμα Ρουσσέφ, στην Βραζιλία το 2010 και τις Κριστίνα Φερνάντεζ στην Αργεντινή το 2011.

Παρά τις διαφορές τους, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το γιατί. Η Λατινική Αμερική ήταν η πρώτη που βίωσε τις καταστροφικές συνέπειες του νεοφιλελεύθερου δόγματος και η πρώτη που εξεγέρθηκε εναντίον του. Ο Κορρέα εκλέχθηκε, αρχικά, στον απόηχο μιας οικονομικής κατάρρευσης τόσο καταστροφικής που ένας στους δέκα πολίτες είχε μεταναστεύσει. Από τότε η «επανάσταση των πολιτών» έχει μειώσει την φτώχια σχεδόν κατά ένα τρίτο και την ακραία φτώχεια κατά 45%. Η ανεργία έχει μειωθεί δραματικά, ενώ οι κονωνική ασφάλιση, η υγεία και η εκπαίδευση έχουν επεκταθεί ταχύτατα- συμπεριλαμβανομένης της δωρεάν ανώτατης εκπαίδευσης, που τώρα είναι συνταγματικό δικαίωμα- ενώ οι υπεργολαβίες έχουν απαγορευτεί.

Και αυτά έχουν επιτευχθεί όχι μόνο χρησιμοποιώντας τον περιορισμένο πετρελαϊκό πλούτο του Εκουαδόρ προς όφελος της πλειοψηφίας, αλλά και αναγκάζοντας τις εταιρίες και τους εύπορους να πληρώνουν τους φόρους τους (τα έσοδα έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί σε έξι χρόνια), ανεβάζοντας τις δημόσιες επενδύσεις στο 15% του εθνικού εισοδήματος, επεκτείνοντας την δημόσια ιδιοκτησία , με επαναδιαπραγμάτευση των συμβολαίων για το πετρέλαιο και μεταρρύθμιση του τραπεζικού συστήματος για να στηρίξει την ανάπτυξη.

Πολλά απ΄ αυτά τα πράγματα, στην πραγματικότητα, παρότι η συμβατική ορθοδοξία της «ελεύθερης αγοράς» επιμένει οτι θα οδηγήσουν στην καταστροφή, έχουν φέρει ραγδαία οικονομική μεγέθυνση και κοινωνική πρόοδο. Η κυβέρνηση του Κορρέα έκλεισε επίσης την αμερικανική στρατιωτική βάση της Μάντα (θα το ξανασκεφτεί, είπε, αν οι ΗΠΑ «μας αφήσουν να εγκαταστήσουμε στρατιωτική βάση στο Μαίάμι»), επέκτεινε τα δικαιώματα των γκέι, των αναπήρων και των ιθαγενών και υιοθέτησε μερικές από τις πιο ριζοσπαστικές περιβαλλοντικές πολιτικές στον κόσμο. Αυτές περιλαμβάνουν την «Πρωτοβουλία Γιανουνί» , σύμφωνα με την οποία το Εκουαδόρ αποποιείται του δικαιώματός του να εκμεταλλεύεται το πετρέλαιο σε ένα μοναδικής βιοποικιλότητας κομμάτι του Αμαζονίου, με αντάλλαγμα διεθνείς συνεισφορές για προγράμματα ανανεώσιμης ενέργειας.

Αλλά αυτό που συμβαίνει στο Εκουαδόρ είναι μόνο ένα κομμάτι του προοδευτικού κύματος που κατακλύζει την Λατινική Αμερική, καθώς σοσιαλδημοκρατικές και ριζοσπαστικές σοσιαλιστικές κυβερνήσεις έχουν κηρύξει πόλεμο στην οικονομική και φυλετική ανισότητα, έχουν αμφισβητήσει στην πράξη την επικυριαρχία των ΗΠΑ και έχουν ξεκινήσει να προωθούν αυθεντική περιφερειακή ενοποίηση και ανεξαρτησία, για πρώτη φορά μέσα σε 500 χρόνια. Και δοθέντος του τι έχει ήδη αποκομίσει η πλειοψηφία, δεν είναι και εκπληξη το οτι συνεχίζουν να επανεκλέγονται.

Το ότι οι κυβερνήσεις της Βενεζουέλας και του Εκουαδόρ παρουσιάζονται καθ’έξη ως δικτατορικές λέει περισσότερα για τα δυτικά ΜΜΕ (και τα ελιτίστικα, λατινοαμερικά αδέλφια τους) παρά για τις ίδιες τις κυβερνήσεις. Κομμάτι της φενάκης σχετίζεται με την εχθρότητα των ΗΠΑ. Στην περίπτωση του Εκουαδόρ έχει τροφοδοτηθεί απ την οργή για την απόφαση του Κορρέα να δώσει άσυλο στον ιδρυτή του WikiLeaks, τον Τζούλιαν Ασσάνζ, που αντιμετωπίζει κατηγορίες για σεξουαλική κακοποίηση στην Σουηδία. Στην πραγματικότητα, η πραγματική αντιδημοκρατική απειλή έρχεται απ τους συμμάχους των ίδιων των ΗΠΑ, οι οποίοι διεξήγαν αποτυχημένα πραξικοπήματα εναντίον τόσο του Τσάβες όσο και του Κορρέα, και πετυχημένα στις Ονδούρες, το 2009, και στην Παραγουάη πέρυσι.

Φυσικά, οι αριστερόστροφες κυβερνήσεις της Λατινικής Αμερικής έχουν αποτύχει και σε κάποια ζητήματα, όπως στην αντιμετώπιση της διαφθοράς και της εγκληματικότητας. Στο Εκουαδόρ κι αλλού, οι εντάσεις ανάμεσα στις απαιτήσεις της ανάπτυξης, το περιβάλον και τα δικαιώματα των ιθαγενών έχουν οξυνθεί. Και καμιά από αυτές τις εμπειρίες δεν προσφέρουν ακόμα κάποιο είδος έτοιμου εναλλακτικού κοινωνικού ή οικονομικού μοντέλου.

Τίθεται, επίσης, το ερώτημα για το αν η ευκαιρία για αλλαγή στην ήπειρο μπορεί να διατηρηθεί τώρα που ο Τσάβες απεβίωσε. Ο χρισμένος διαδοχός του, ο πρώην συνδικαλιστής Νικολάς Μαντούρο, είναι σε θέση για να κερδίσει τις επόμενες εκλογές. Αλλά ούτε αυτός, ούτε ο χαρισματικός Κορρέα είναι πιθανό να φτάσουν τον καταλυτικό ρόλο του Τσάβες στην περιοχή.

Παρόλα αυτά ο μετασχηματισμός της Λατινικής Αμερικής έχει βαθιές ρίζες και δημοφιλία, ενώ η απαξιωμένη δεξιά λίγα έχει να προσφέρει. Για τον υπόλοιπο κόσμο, αυτό γελοοιποιεί την ιδεά πως με πέντε χρόνια μέσα στην κρίση τίποτα δεν μπορεί να γίνει, παρά μια απ τα ίδια. Είναι αλήθεια πως αυτές οι κοινωνίες βρίσκονται σε πολύ διαφορετικό στάδιο ανάπτυξης, και η εμπειρία τους δεν μπορεί να αναπαραχθεί αλλού. Αλλά έχουν σίγουρα αποδείξει πως υπάρχουν πολλαπλές εναλλακτικές στην νεοφιλελεύθερη συμμορία, εναλλακτικές οι οποίες κερδίζουν και εκλογές.

Πηγή: The Guardian

Δημοσίευση : rednotebook